İş Sağlığı Güvenliği Eğitimleri: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 25426 sayılı Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri kapsamında tüm işverenler çalışanlarına sertifikalı iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verdirmek zorundadır.
İş sağlığı ve güvenliği (İSG) eğitimi güvenlik kültürü kazanılmasında son derece önemlidir. Yapılan araştırmalar;İş Kazalarının; % 88’i insan hatası sebebiyle, % 10 ‘u mekanik hatalar sebebiyle, % 2’si öngörülemeyen, önlenemeyen sebeplerle meydana gelmektedir.
İş Kazalarının % 50’si kolaylıkla önlenebilecek kazalardır. İş Kazalarının % 48’i sistemli bir çalışma ile önlenebilecek türden kazalardır. Kazaların sadece % 2 ‘si önlenemeyecek türden kazalardır. Meslek hastalıklarının ise %100 ü gerekli tedbirlerin alınması suretiyle önlenebilmektedir.
a) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa ve 16 saat
b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 2 yılda en az bir defa ve 12 saat
c) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 3 yılda en az bir defa ve 8 saat olarak düzenlenir.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun yanı sıra Yargıtayca verilen içtihat niteliğinde bazı kararlar ile de eğitimin önemine vurgu yapılmıştır: Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 23.03.1982 tarih ve 1498 esas sayılı ve 1701 karar sayılı kararında; “İşçiyi eğitmeden çalıştırmaya başlayan işveren, meydana gelen iş kazasından sorumludur.” ifadesine yer verilmiş [46], bir diğerinde ise Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 16.06.2004 tarih ve 2004/21-365 esas sayılı ve 2004/369 karar sayılı kararında “İş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim, bir kısım mevzuat ve hükümlerini içeren belgelerin verilmesiyle değil, eylemli olarak bu bilgilerin aktarılması ve öneminin kavratılması ile sağlanabilir.” denilmektedir
“(1) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.
(2) Çalışan temsilcileri özel olarak eğitilir.
(3) Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.
(4) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
(5) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar işe başlatılamaz.
(6) Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlar.
Yine aynı Kanunun 11 inci maddesine göre ise; işverenler, “acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kişiyi görevlendirir, araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve tatbikatları yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmalarını sağlar.”
Yönetmeliğin 5 inci maddesi “İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile ilgili; programların hazırlamasını ve uygulamasını, eğitimler için uygun yer, araç ve gereç temin edilmesini, çalışanların bu programlara katılmasını ve eğitim programları sonunda katılanlar için katılım belgesi düzenlenmesini sağlar. İşveren, geçici iş ilişkisi kurulan diğer işverene Kanunun 16 ncı maddesinin birinci fıkrasındaki (işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler, kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar ve ilk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler) hususlar ile ilgili bilgi verir; geçici iş ilişkisi kurulan işveren bu konular hakkında çalışanlarına gerekli eğitimin verilmesini sağlar. Asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverene ait çalışanların eğitimlerinden, asıl işveren, alt işverenle birlikte sorumludur. İşveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanları işe başlatamaz.” şeklinde işverenlerin yükümlülüklerini ortaya koymaktadır.
Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde de “Çalışanlar, uygulamaya konulan eğitim programları çerçevesinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılır, eğitimlerde edindiği bilgileri yaptığı iş ve işlemlerde uygular ve bu konudaki talimatlara uyarlar.” hükmü ile çalışanlara bu eğitimlere katılma ve öğrendiklerini uygulama yükümlülüğü getirilmiştir.
Madde 11 — Çalışanlara verilecek eğitim, işyerinin faaliyet alanına göre aşağıdaki ve benzeri konulardan seçilir;